χορεύω

ΝΜΑ, και διαλ. τ. χορεύγω Ν [χορός]

1. κινώ ρυθμικά τα πόδια και, γενικά, το σώμα με την συνοδεία μουσικής ή τραγουδιού (α. «ήπιε και χόρεψε μέχρι το πρωί» β. «καὶ ᾖδον καὶ ἐχόρευον ὁπότε οἱ πολέμιοι αὐτοὺς ὄψεσθαι ἔμελλον», Ξεν.)

2. αναπηδώ, χοροπηδώ, ιδίως από χαρά (α. «ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε», Σολωμ.

β. «βούλομαι χορεῡσαι ὑφ' ἡδονής», Αριστοφ.)

3. κλυδωνίζομαι, σείομαι (α. «το καράβι χόρευε στη φουρτούνα» β. «αὐτίκα γᾱ πᾱσα χορεύσει», Ευρ.)

4. κινούμαι κυκλικά (α. «έβλεπε τα πάντα γύρω του να χορεύουν» β. «χορεύει δὲ σελάνα», Ευρ.)

νεοελλ.

1. (μτβ.) α) κινώ ρυθμικά

β) (με αιτ. προσ.) παίρνω κάποιον ως συγχορευτή («χόρεψέ τον για να μην κάθεται μόνος του»)

2. φρ. α) «χορεύω τον χορό τού Ησαΐα» — παντρεύομαι

β) «το Ησαΐα χόρευε» — ο γάμος, η στέψη

γ) «χορεύω κάποιον στο ταψί» — ταλαιπωρώ, βασανίζω κάποιον

δ) «νηστικό αρκούδι δεν χορεύει»

i) όταν κάποιος στερείται τα αναγκαία για την ζωή, δεν έχει διάθεση για διασκεδάσεις

ii) όταν κάποιος δεν αμείβεται επαρκώς, δεν προσφέρει τις αναμενόμενες υπηρεσίες

ε) «τώρα που μπήκε στον χορό, θα χορέψει» — αφού αναμίχθηκε στην υπόθεση, θα πρέπει να παραμείνει ώς το τέλος και να υποστεί τις συνέπειες

3. παροιμ. «χόρευε, κυρά Μαρού [ή κυρά, και σειου], μα έχε κι έννοια τού σπιτιού» — λέγεται για εκείνους που παρασύρονται σε διασκεδάσεις και αμελούν τα καθήκοντα τους

μσν.-αρχ.

γιορτάζω κάτι με χορό («χορεύουσι... τοὺς ἀγῶνας», Πολ.)

αρχ.

1. συμμετέχω σε θρησκευτικό χορό

2. (με δοτ. προσ.) χορεύω προς τιμήν κάποιου («τοῑς θεοῑς χορεύοντες», Ξεν.)

3. διασκεδάζω

4. εξασκούμαι στον χορό

5. (κατ' επέκτ.) εξασκούμαι σε κάτι, είμαι έμπειρος σε κάτι

6. (μτβ.) α) τιμώ, γιορτάζω με χορούς («χορεύουσι τὸν ταμίαν Ἴακχον», Σοφ.)

β) παρακινώ κάποιον να χορέψει

7. φρ. «πόδα χορεύειν» — θέτω σε γρήγορη κίνηση (Φίλιππ. Θεσσ.).